صفحه ادبی و هنری مهربان

تصنیف از خون جوانان وطن – بانو الهه
شاعر: عارف قزوینی
خواننده: بانو الهه
نوازندگان: ارکستر گل‌ها
تنظیم کننده: روح‌الله خالقی

 در مقدمه‌ این تصنیف در دیوان زنده یاد عارف قزوینی به نقل از وی درباره این تصنیف چنین آمده است: “این تصنیف در دوره دوم مجلس شورای ایران در تهران ساخته شده‌است. بواسطه عشقی که حیدرخان عمواوغلی بدان داشت، میل دارم این تضنیف به یادگار آن مرحوم طبع گردد.” 

این تصنیف نخست توسط خود عارف قزوینی اجرا شد، مختلف همچون افتخار، زری و امجد (۱۲۹۱)، عبدالله دوامی (۱۲۹۳) و عسگر عبدالله‌یف (در تفلیس و در همان سال‌ها) اجرا گردید. یکی از مشهورترین آثار ضبط‌شده از این تصنیف، با صدای الهه در حدود سال‌های ۱۳۴۰ در برنامهٔ رادیویی گل‌های رنگارنگ با همکاری یک ارکستر ۵۰ نفره صورت گرفت. این اجرا بر اساس روایت‌های شفاهی از اجرای خود عارف تنظیم شده‌است.

این تصنیف با نام‌های «راز دل» و «هنگام می» نیز شناخته شده‌است. مضمون این تصنیف اشاره به افسانه‌ای دارد که از قطرات خون سیاوش (یکی از قهرمانان شاهنامه)، گل‌های لاله روییده‌است.

بهار غلامحسینی معروف به الهه متولد ۱۳۱۳ و درگذشته ۱۳۸۶، از خوانندگان ایرانی بود. او از کودکی به خوانندگی علاقه داشت اما خانواده‌اش در آن زمان چندان به آوازخوانی دختر خود علاقه‌ای نداشتند به همین جهت معمولاً به صورت پنهانی در اتاق برای خودش آواز می‌خواند. در بهمن ۱۳۳۳ با خیرالله یگانه، از متمولین و روشنفکران آن زمان ازدواج کرد. همسرش از هنرش حمایت کرد و در موفقیتش سهم بسیار داشت. پس از چندی از طریق پرویز خطیبی به مجید وفادار معرفی شد که در همسایگی خانه پدری الهه زندگی می‌کرد، سپس از طریق داوود پیرنیا وارد عرصه موسیقی شد.
الهه از شاگردان عبدالله دوامی، استاد بزرگ ردیف موسیقی ایران و غلامحسین بنان، از خوانندگان نامدار موسیقی سنتی ایران بود و در سن ۲۷ سالگی صدای او مورد توجه داوود پیرنیا، تهیه‌کننده برنامه گل‌ها در رادیو ایران قرار گرفت که برنامه اصلی موسیقی در رادیو به‌شمار می‌رفت و خاص موسیقی سنتی بود. الهه با اجرای ترانه معروف «رسوای زمانه» که شعر آن را بهادر یگانه سروده بود با آهنگسازی همایون خرم به رادیو راه یافت و به مدت پانزده سال از خوانندگان اصلی برنامه گلها بود. وی نزدیک به پنجاه سال در عرصه موسیقی ایران فعال بود و بیش از یکصد قسمت از مجموعه قدیمی و مشهور برنامه گل‌ها را در رادیو ایران اجرا کرد. او در طول فعالیت هنری‌اش بیش از ۷۰۰ ترانه اجرا کرد. الهه در بیشتر برنامه‌های موسیقی رادیوی زمان خود حضوری فعال داشته‌است.سرانجام الهه به علت ابتلا به سرطان کبد، در روز چهارشنبه ۲۴ مردادماه ۱۳۸۶ در بیمارستان پارسیان تهران درگذشت.

ابوالقاسم عارف قزوینی (۱۲۵۹ قزوین – ۲ بهمن ۱۳۱۲ همدان) شاعر و تصنیف‌ساز ایرانی اهل شهر قزوین و سراینده تصنیف‌های میهنی در دوره ی مشروطه بود. وی نخستین تصنیفش را در ۱۸ سالگی ساخت. عارف، تصنیف‌های وطنی-سیاسی یا عشقی می‌ساخته و در هر دو زمینه نیز بی‌باک و سنت‌شکن بوده‌است. چون بیشتر تصنیف‌های عارف دربارهٔ و اوضاع زمانه بودند تأثیر بسزایی در مجامع آن روز داشتند. عارف از نخستین کسانی است که در ایران کنسرت برگزار کرد و به جنبهٔ غیر مجلسی بودن و مردمی بودن آن تأکید می‌ورزید. کنسرت‌های او همیشه پر رونق و پر ازدحام بود. عارف در مورد تصنیف و تصنیف‌سازی عقیده داشت که تصنیف نباید تحریر داشته باشد تا مردمی که صدا و تحریر ندارند بتوانند به راحتی از پس اجرای آن برآیند. عبدالله دوامی نقل می‌کند: هنگام خواندن یکی از تصنیف‌های عارف تحریر داده‌ است و عارف به حالت قهر با او درگیر شده که چرا تحریر می‌دهد. عارف در سراسر زندگی خود همیشه صراحت داشته و این دست کم در تصنیف‌های اجتماعی و سیاسی او به خوبی مشهود است. او بدون هراس آنچه را که فکر می‌کرد درست است بر زبان می‌راند تا جایی که صراحت او گاه باعث رنجش دوستان و یارانش می‌شد.

روح‌الله خالقی (زادهٔ ۱۲۸۵ – درگذشتهٔ ۲۱ آبان ۱۳۴۴ ه‍.خ) موسیقی‌دان، آهنگساز، نوازندهٔ ویولن و آموزگار موسیقی اهل ایران بود. خالقی از شاگردان علینقی وزیری بود و در دورانی که توجه به موسیقی سنتی ایران کاهش یافته بود، با آثار و فعالیت‌های خود در حفظ و احیای جایگاه این موسیقی نقش قابل توجهی ایفا کرد.

تصنیف:

———————————

Tasnif Az Khone Javanan Vatan
Singer: #Elahe
Poet: ArefQazvini
Arrangement: Ruhollah Khaleqi

“Az Khone Javanan Vatan” is one of the most famous Tasnifs of Aref Qazvini which resong by many singers and the famous one is performed by Bano Elahe with Golha Orchester.