تصنیف ناله روح از مادموازل لرتا هایراپتیان در اپرت حوری

اپرت حوری
تصنیف ناله روح – چهارگاه
صفحات کلمبیا
تاریخ ضبط: ۱۳۱۲ شمسی
آهنگ: حسین استوار
پیانو: حسین استوار
شعر: ؟

زنده‌یاد لرتا هایراپتیان تبریزی، هنرپیشه و خواننده ارمنی‌تبار اهل ایران بود. او یکی از نخستین زنانی بود که در عرصهٔ هنرهای صحنه‌ای ایران به فعالیت پرداخت. وی در کلوپ موزیکال، کمدی اخوان، کمدی ایران، جامعه باربد، گروه نکیسا، کانون ایران جوان، کانون صنعتی، و مجمع تئاترال تهران همراه با چهره‌های برجستهٔ تئاتر همکاری کرد. شادروان لرتا از اولین زنانی بود که پا بر صحنه گذاشت آن هم زمانی که اجرا بانوان عادی نبود و از هنرپیشه های مرد برای نقش زن استفاده می‌کردند. لرتا زمانی که تازه زبان فارسی را کاملا یاد گرفته بود در این اپرت چند اجرا داشت که بسیار محبوب شد که آواز ها بر روی صفحه ضبط شد و از آن زمان گذشت و به عنوان آوازی مستقل نیز در بین مردم محبوب بود.
لرتا را از برخی جهات می‌توان با قمرالملوک وزیری خواننده مقایسه کرد. در همین دوران، لرتا مانند قمر حجاب از سر برداشت و به روی صحنه رفت. محمد عاصمی آنچه را که از شرایط آن زمان از زبان لرتا شنیده‌است، بازگو می‌کند:
«خانم لرتا می‌گفت که شرایط کار و محیط اجتماعی آن زمان برای زن‌ها به قدری محدود بود که او ناچار چادر سرش می‌کرد و روی خود را کاملاً می‌پوشانید و با درشکهٔ کروکی پائین کشیده از خانه به تئاتر می‌رفت. با این همه او کار خود را چنان ماهرانه انجام می‌داد که سازمان شیر و خورشید ایران از پاپازیان شکسپیرشناس روس دعوت کرد که به ایران بیاید و با لرتا همکاری کند. نتیجه این همکاری اجرای تئاتر اتلو اثر شکسپیر با شرکت پاپازیان در نقش اتلو و لرتا در نقش دزدمونا بود.»
━━━━━━━━━━━━━━
ویدیوهای مرتبط:
• لرتا هایراپتیان – اپرت یوسف و زلیخا
• مادام پری آقابابوف – باز جای شکرش باقی
• ناهید نیکبخت – بیات ترک
━━━━━━━━━━━━━━
شعر:
ناله مرغ چمن کرده خونین دل من
که از غم دوری گل، بسوزد از رنج و محن
غم من از غم او، دردم از ماتم او
چون روح من همدم او
مرغ بی‌بال و پری ؟ پریشان خسته و نالان
نکند گل به فقانش نظری
ناله ندارد اثری
قسمت او شد هجران
پیشه‌ی آه و فقان
من چون مرغ پری از غم نوگل خویش
خون جگرم در به درم بی‌بال و پرم
━━━━━━━━━━━━━━