آواز نمی‌دانم دلم دیوانه کیست از آلبوم آستان جانان – محمدرضا شجریان

ساز و آواز دشتستانی
شاعر: باباطاهر
آلبوم: آستان جانان
خواننده : محمدرضا شجریان
آهنگساز: پرویز مشکاتیان
تنبک: ناصر فرهنگ فر

آستان جانان نام آلبوم موسیقی سنتی ایرانی است در آواز بیات زند و آواز بیات کُرد با صدای محمدرضا شجریان که در سال ۱۳۶۲ در سفارت ایتالیا در تهران اجرا و در سال ۱۳۶۴ منتشر شده‌است. آهنگسازی این آلبوم را پرویز مشکاتیان انجام داده‌است. اشعار این آلبوم از سروده‌های حافظ و باباطاهر هستند.

پرویز مشکاتیان (۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ – ۳۰ شهریور ۱۳۸۸) آهنگساز، موسیقی‌دان، استاد دانشگاه، پژوهشگر و نوازنده سنتور اهل ایران بود. او به نواختن سه‌تار نیز آشنایی داشت. به باور بسیاری او یکی از بزرگ‌ترین آهنگ‌سازان و نوازندگان سنتور ایرانی در دوران معاصر به شمار می‌آید. وی در گشودن راه شعر نیمایی به موسیقی اصیل ایرانی و پرورش نوازندگان جدید نقش قابل‌توجهی داشت و خود جزو نسل طلایی موسیقی پس از انقلاب محسوب میشود.

ناصر فرهنگ‌فر، (۴ آبان ۱۳۲۶ شهر ری – ۲۳ مرداد ۱۳۷۶)، نوازنده برجسته تنبک و مدرس موسیقی سنتی ایرانی بود. اصر فرهنگ‌فر در چهارم آبان ماه ۱۳۲۶ هجری شمسی در شهرری متولد شد. پدرش که کارمند شهربانی بود تار می‌نواخت و عمویش تمبک. با این وجود پدر مخالف ساززدن ناصر بود. جد مادریش میرزا مهدی از خوشنویسان دوره قاجار بود. استعداد این هنرمند در ۷ سالگی نمایان شد: بر کوزه‌های گلی ضرب می گرفت و بعدها با تنبک عمویش شروع به فراگیری این ساز کرد. در همین دوران ممارست در فراگیری تنبک پیشرفت چشمگیری را برای وی به همراه داشت. فرهنگ‌فر داشته‌های مقدماتی تنبک را نزد یکی از اقوام خود محمد ترکمان که شاگرد امیرناصر افتتاح تنبک‌نواز سرشناس دوران به‌شمار می‌رفت، فراگرفت. همین امر مقدمات دیدار وی با حسین تهرانی را فراهم کرد. استعداد چشمگیر فرهنگ فر، استاد حسین تهرانی را مجاب می‌کند تا وی را به شاگردی بپذیرد. مدت کوتاهی در نزد این استاد شاگردی کرد و با راهنمایی او برای فراگیری نت مدت یک سال نزد محمد اسماعیلی کتاب تمبک استاد تهرانی را آموخت.

باباطاهر یا باباطاهر عریان همدانی، عارف، شاعر ایرانی و دوبیتی‌سرای اواخر سده چهارم و اواسط سده پنجم هجری (سده ۱۱م) ایران، در دوران طغرل بیک سلجوقی می‌زیسته‌است. «بابا» لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و برای صفت عریان دلایل گوناگونی ذکر شده‌است. اغلب منابع او را اهل همدان معرفی کرده‌اند و خود او در چندین دوبیتی از همدان و الوند یادکرده است. اشعار بابا طاهر به گویش لری سروده شده‌اند.

تصنیف مرغ سحر از محمدرضا شجریان
آواز بیات ترک ادیب خوانساری

دلا از دست تنهایی به جونم
ز آه و نالهٔ خود در فغونم
شوان تار از درد جدایی
کره فریاد مغز استخونم
عزیزون از غم و درد جدایی
به چشمونم نمانده روشنایی
گرفتارم به دام غربت و درد
نه یار و همدمی نه آشنایی
فلک کی بشنوه آه و فغونم
به هر گردش زنه آتش به جونم
یک عمری بگذرونم با غم و درد
به کام دل نگرده آسمونم
نمی‌دونم دلم دیوونهٔ کیست
نمی‌دونم دلم دیوونهٔ کیست، دوست، دوست
اسیر نرگس مستونهٔ کیست
نمی‌دونم دل سرگشتهٔ مو، داد و بیداد، داد و بیداد
کجا می‌گردد و در خونه کیست
نصیب کس نبی درد دل مو، آی جانم
که بسیاره غم بی‌حاصل مو، آی یارم
کسی بو از غم و دردم خبردار، ای یارم، ای یارم
که داره مشکلی چون مشکل مو
دلی دیرم که بهبودش نمی‌بو
نصیحت می‌کنم سودش نمی‌بو
به بادش می‌دهم نهش می‌بره باد، نهش می‌بره باد
بر آتش می‌نهم دودش نمی‌بو
بود درد مو و درمونم از دوست
بود وصل مو و هجرونم از دوست
اگه قصابم از تن واکره پوست، واکره پوست
جدا هرگز نگرده جونم از دوست
مو آن آزردهٔ، مو آن آزردهٔ بی خانمونم
مو آن محنت نصیب سخت جونم
مو آن سرگشته خارم در بیابون
که هر بادی وزه پیشش دوونم، داد و بیداد
به صحرا بنگرم صحرا ته وینم
به دریا بنگرم دریا ته وینم
به هر جا بنگرم کوه و در و دشت، در و دشت
نشان از قامت رعنا ته وینم، داد و بیداد، داد و بیداد
مو که افسرده حالم چون ننالم، چون ننالم
شکسته پر و بالم چون ننالم، چون ننالم
همه گویند فلانی ناله کم کن، ناله کم کن
ته آیی در خیالم چون ننالم، چون ننالم
به آهی گنبد خضرا بسوجم
فلک را جمله سر تا پا بسوجم
بسوجم ار نه کارم را بساجی
چه فرمایی؟ بساجی یا بسوجم؟
چه فرمایی؟ بساجی یا بسوجم؟
غم عشقت بیابون پرورم کرد
هوای بخت، بی بال و پرم کرد
به مو گفتی صبوری کن، صبوری
صبوری طرفه خاکی بر سرم کرد، ای دوست

مدت‌زمان ویدئو: 17 دقیقه و 40 ثانیه

————————————————-
Avaz Dashtestani – Nemidonam Delam Divane Kist
Poet: Baba Tahir
Singer: #mohammadreza_shajarian
Composer: Parviz Meshkatian

Astan Janan is an album of Persian traditional music composed by Bayat Zand and sung by Bayat e Kurd with the voice of Mohammad Reza Shajarian, which was performed at the Italian Embassy in Tehranex in 1983 and released in 1985. The album was composed by Parviz Meshkatian. The lyrics of this album are composed by Hafez and Baba Tahir.